Türkiye’nin girişimcilik ekosistemi 2024 yılında hem umut veren büyüme rakamları hem de yapısal zorluklarla dolu bir yıl geçirdi.
Startups.Watch’ın 2024 yılı Türkiye Girişim Ekosistemi Raporu’ndan derlenen verilere göre, yıl boyunca girişimlere yapılan yatırımlar, yatırımcıların büyüyen ilgisi ve önemli girişim başarılarıyla dikkat çekti. Ancak, aynı zamanda yabancı yatırımlardaki düşüş, erken aşama sonrası fonlama zorlukları ve ekonomik dalgalanmalar gibi sorunlar da ekosistemin gelişimini sınırlandırdı.
Yatırım Rakamları ve Trendler
2024 yılında Türkiye’de toplamda 469 anlaşma ile girişimlere 1,1 milyar dolar yatırım yapıldı. Bu, 2023 yılına göre anlaşma sayısında %31, yatırım hacminde ise %44’lük bir artış anlamına geliyor. Özellikle tohum aşamasında TÜBİTAK BiGG Fonu’nun etkisiyle büyük bir sıçrama yaşandı. TÜBİTAK BiGG, yalnızca 2024 yılında 231 girişime yatırım yaparak tohum aşamasındaki yatırımları önemli ölçüde artırdı.Bununla birlikte, erken aşama yatırımlar (Seri A ve B) %447 gibi rekor bir büyüme gösterdi. Bu büyüme, fintech, oyun ve siber güvenlik dikeylerindeki büyük çaplı anlaşmalar sayesinde gerçekleşti. Öne çıkan girişimler arasında Colendi, Spyke Games, Midas ve SOCRadar gibi şirketler yer alıyor. Ancak, erken aşama sonrası (Seri C ve üstü) yatırımlarda Türkiye’nin diğer ülkelerle kıyaslandığında geride kaldığı gözlemlendi.
Sektörlere Göre Dağılım
Türkiye’de 2024 yılında en çok yatırım alan sektörler şunlar oldu:
- Yapay Zeka: 277,5 milyon dolar
- SaaS (Hizmet Olarak Yazılım): 288,4 milyon dolar
- Fintech (Finansal Teknoloji): 194,5 milyon dolar
- Oyun: 125,3 milyon dolar
- Pazarlama Teknolojileri: 252,6 milyon dolar
Bu sektörlerdeki büyüme, hem yerel hem de uluslararası pazarlarda büyük potansiyele sahip girişimlerin varlığı sayesinde sağlandı. Özellikle yapay zeka ve SaaS tabanlı girişimler, TÜBİTAK BiGG yatırımlarının da desteğiyle lider konuma yükseldi.
Yabancı Yatırımlar ve Zorluklar
2024 yılında Türkiye’deki girişimlere yapılan yatırımlarda yabancı fonların katılımı %17 ile son beş yılın en düşük seviyesinde kaldı. Yabancı yatırımcılar özellikle oyun ve fintech sektörlerine ilgi gösterse de, genel katılım oranın düşmesi Türkiye ekosisteminin uluslararası alanda daha fazla tanıtıma ve güvene ihtiyaç duyduğunu işaret ediyor. Yabancı yatırımcıların azalan ilgisinin başlıca nedenleri arasında ekonomik dalgalanmalar, girişimlerin yerel pazarda fazla zaman harcaması ve globalleşme süreçlerinin gecikmesi yer alıyor. Özellikle birçok girişimin erken aşama sonrası (Seri A ve üstü) yurt dışına taşınması, bu aşamalardaki yatırımların Türkiye’ye yansımamasına sebep oluyor.
Kadın Girişimciler ve Çeşitlilik
2024 yılı, kadın girişimcilerin girişim ekosistemindeki etkisinin arttığı bir yıl oldu. Kadın kuruculara sahip girişimlerin oranı %18 seviyesinde sabit kalırken, özellikle derin teknoloji (deeptech) alanındaki kadın girişimciler TÜBİTAK BiGG fonunun desteğiyle önemli yatırımlar aldı. Bu gelişme, ekosistemdeki çeşitlilik ve kapsayıcılık açısından olumlu bir sinyal olarak değerlendiriliyor.
Çıkışlar ve IPO’lar
2024 yılında Türkiye girişim ekosisteminde birçok önemli çıkış ve halka arz (IPO) gerçekleşti. Öne çıkan işlemler arasında şunlar yer aldı:
- Kaspi.kz’nin Hepsiburada’nın %65’ini 1,127 milyar dolara satın alması
- BlaBlaCar’ın oBilet’i satın alması
- 212’nin Insider üzerinden gerçekleştirdiği dragon çıkışı
- BinBin, Altınay Savunma ve Odine’nin halka arzları
Bu çıkışlar, Türkiye’nin girişimcilik ekosisteminin yatırımcılara cazip fırsatlar sunduğunu bir kez daha kanıtladı.
Girişim Ekosisteminin Yapısal Sorunları
Türkiye girişimcilik ekosisteminin büyüme potansiyeline rağmen, yapısal sorunlar hala sürüyor. 2024 yılında VC’ler (Girişim Sermayesi Yatırımcıları) tarafından dile getirilen başlıca sorunlar şunlardı:
- Ekonomik Dalgalanmalar: Döviz kuru ve faiz oranlarındaki belirsizlik, ekosistemin en büyük sorunu olarak öne çıktı.
- Yüksek Değerleme Sorunları: Girişimlerin değerlemelerinde tutarsızlıklar ve aşırı yükseklik, yatırımcılar için risk teşkil ediyor.
- Nitelikli Girişim Eksikliği: Özellikle Seri A ve üstü aşamalarda yeterince nitelikli girişim bulunmaması, yatırımların sınırlı kalmasına neden oluyor.
Sonuç ve Öneriler
Türkiye girişim ekosistemi, 2024 yılında önemli bir büyüme kaydetmiş olsa da, sürdürülebilir bir çıkış başarısı ve uluslararası rekabet gücü için yapısal reformlara ihtiyaç duyuyor. Özellikle girişimlerin globalleşme süreçlerinin hızlandırılması, yerel yatırımlardan uluslararası yatırımlara geçişin kolaylaştırılması ve ekonomik istikrarın sağlanması, ekosistemin uzun vadeli başarısı için kritik öneme sahip. 2024 yılı, Türk girişimciliğinin potansiyelini bir kez daha gözler önüne serdi. Ancak bu potansiyeli tam anlamıyla gerçekleştirebilmek için ekosistemi destekleyen politikalar, fonlama mekanizmaları ve girişimcilik kültürünün güçlendirilmesi gerekiyor. Girişimciler, yatırımcılar ve politika yapıcılar arasındaki iş birliği, Türkiye’nin gelecekteki girişimcilik başarılarının anahtarı olacaktır.
İlgili rapora Startups.Watch web sitesi üzerinde ücretsiz bir hesap açarak ulaşabilirsiniz.